Wielka Piątka – co mówi o Tobie naukowy model osobowości?

Model osobowości Big Five

Czy zastanawiałeś/aś się kiedyś, jak opisać swoją osobowość w sposób bardziej precyzyjny niż „introwertyk” czy „ekstrawertyk”? Psychologia ma na to odpowiedź: Model Wielkiej Piątki (Big Five) to naukowy sposób opisu osobowości, który opiera się na pięciu głównych wymiarach. To jeden z najlepiej przebadanych i najczęściej wykorzystywanych modeli w psychologii.

Czym jest model osobowości Wielka Piątka?

Model Wielkiej Piątki (ang. Big Five) to koncepcja, według której osobowość każdego człowieka można opisać za pomocą pięciu głównych cech. Każda z nich jest kontinuum, a więc nie klasyfikuje ludzi jako „mających” lub „nie mających” danej cechy, ale pokazuje, w jakim stopniu ją przejawiamy.

5 wymiarów osobowości – Wielka Piątka:

1. Otwartość na doświadczenie

To skłonność do poszukiwania nowości, kreatywności, ciekawości świata i elastyczności myślenia.

• Wysoki poziom: twórcze myślenie, otwartość na sztukę, filozofię, nowe idee.

• Niski poziom: preferowanie rutyny, przywiązanie do tradycji, konkretne, praktyczne podejście.

2. Sumienność

Związana z samodyscypliną, organizacją i niezawodnością.

• Wysoki poziom: punktualność, dobra organizacja, odpowiedzialność.

• Niski poziom: impulsywność, brak planowania, trudność w doprowadzaniu spraw do końca.

3. Ekstrawersja

Dotyczy tego, jak bardzo jesteśmy towarzyscy i energiczni w kontaktach społecznych.

• Wysoki poziom: towarzyskość, rozmowność, entuzjazm, potrzeba stymulacji.

• Niski poziom (introwersja): wyciszenie, potrzeba samotności, refleksyjność.

4. Ugodowość

To poziom uprzejmości, empatii i współpracy z innymi.

• Wysoki poziom: serdeczność, empatia, chęć pomocy.

• Niski poziom: rywalizacja, chłód emocjonalny, sceptycyzm wobec innych.

5. Neurotyczność (niestabilność emocjonalna)

Związana z podatnością na stres, lęk i negatywne emocje.

• Wysoki poziom: większa wrażliwość emocjonalna, podatność na lęk, stres, obniżony nastrój.

• Niski poziom: stabilność emocjonalna, spokój, odporność na stres.

  
  

Dlaczego ten model jest tak ceniony?

🔹 Opiera się na wieloletnich badaniach psychometrycznych.

🔹 Jest wykorzystywany w psychologii klinicznej, pracy terapeutycznej, doradztwie zawodowym i rekrutacji.

🔹 Nie szufladkuje ludzi, ale pokazuje ich unikalny profil osobowości.

Czy można się zmieniać?

Tak! Chociaż cechy osobowości mają pewien stopień stałości, badania pokazują, że pod wpływem doświadczeń życiowych i pracy nad sobą niektóre cechy mogą się zmieniać – np. wzrost sumienności po rozpoczęciu pracy czy spadek neurotyczności po terapii.

Jak sprawdzić swój profil?

Możesz wykonać test oparty na Wielkiej Piątce online (w wersji popularnonaukowej):🔗 https://bigfive-test.pl

Model osobowości Wielkiej Piątki pozwala lepiej zrozumieć siebie – swoje mocne strony, potrzeby, sposoby reagowania. To nie „szufladka”, ale mapa, która pomaga poruszać się po świecie emocji, relacji i decyzji. Jeśli chcesz pogłębić tę wiedzę w kontekście swojego życia lub pracy terapeutycznej – warto porozmawiać z psychologiem lub psychoterapeutą.

źródła:

1. Strelau, J. (2002). Psychologia temperamentu. Wyd. Naukowe PWN.

2. Zawadzki, B., Strelau, J., Szczepaniak, P., Śliwińska, M. (1998). Inwentarz Osobowości NEO-FFI. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.

3. Strelau, J., Doliński, D. (red.) (2008). Psychologia. Podręcznik akademicki. Wyd. Naukowe PWN.

4. Test online: https://bigfive-test.pl (niekomercyjna wersja popularna).