Lęk przed odrzuceniem – skąd się bierze i jak sobie z nim radzić?

Czym jest lęk przed odrzuceniem?

Lęk przed odrzuceniem to intensywny niepokój, który pojawia się w sytuacjach, gdy istnieje ryzyko, że zostaniemy zignorowani, skrytykowani, wykluczeni lub opuszczeni przez innych. To uczucie, które często wpływa na nasze relacje – nie tylko romantyczne, ale również przyjacielskie, rodzinne czy zawodowe.

Osoby doświadczające tego lęku mogą:

• nadmiernie analizować zachowania innych („Dlaczego nie odpisał/a od razu?”),

• unikać bliskości z obawy przed zranieniem,

• zbyt mocno dopasowywać się do innych, rezygnując z własnych potrzeb,

• reagować silnym smutkiem, złością lub wycofaniem, gdy czują się niezauważone.

  
  

Skąd się bierze ten lęk?

Lęk przed odrzuceniem ma często swoje korzenie w doświadczeniach z dzieciństwa – szczególnie wtedy, gdy dziecko nie czuło się bezwarunkowo kochane, słuchane i akceptowane. Rany emocjonalne mogą pochodzić m.in. z:

• wychowania przez chłodnych emocjonalnie lub niestabilnych opiekunów,

• doświadczenia odrzucenia przez rówieśników,

• dorastania w atmosferze krytyki, braku wsparcia lub nierealistycznych oczekiwań.

Z psychologicznego punktu widzenia, lęk przed odrzuceniem bywa też związany z unikowym lub lękowym stylem przywiązania (Bowlby, Ainsworth), a także z głęboko zakorzenionym schematem „odrzucenia” w rozumieniu terapii schematów (Young).

Jakie są konsekwencje nieprzepracowanego lęku?

Lęk ten może powodować szereg trudności:

• problemy w relacjach – unikanie bliskości lub przeciwnie – nadmierna zależność,

• niskie poczucie własnej wartości – oparte na przekonaniu: „Nie zasługuję na miłość”,

• trudności z asertywnością – lęk przed wyrażaniem siebie w obawie przed konfliktem,

• przewlekły stres i napięcie – wyczerpanie emocjonalne związane z nieustannym „czuwaniem”.

  
  

Jak pracować z lękiem przed odrzuceniem?

1. Nazwij i uznaj swoje uczucia

Zacznij od zauważenia, że lęk się pojawił – nie po to, by się go pozbyć, ale by go zrozumieć. Pytaj siebie: „Czego teraz się obawiam?”, „Czy to lęk przed odrzuceniem?”.

2. Zidentyfikuj swoje przekonania

Lęk często opiera się na automatycznych myślach typu: „Nie jestem wystarczająco dobry”, „Jeśli pokażę, kim naprawdę jestem, nikt mnie nie pokocha”. Warto je zauważyć i zacząć kwestionować: „Czy to na pewno prawda?”.

3. Odnajduj swoje granice

Zbyt częste dopasowywanie się do innych, by uniknąć odrzucenia, prowadzi do utraty autentyczności. Ćwicz małe akty asertywności – mówienie „nie”, wyrażanie opinii, proszenie o coś, czego potrzebujesz.

4. Wzmacniaj relację z samym sobą

Im silniejsze i bardziej empatyczne masz połączenie z samym sobą, tym mniej uzależniony jesteś od zewnętrznej aprobaty. Pomagają tu: medytacja, praktyka współczucia wobec siebie, afirmacje lub praca z wewnętrznym dzieckiem.

5. Rozważ terapię

Lęk przed odrzuceniem jest często głęboko zakorzeniony i trudny do samodzielnego przepracowania. Psychoterapia (np. psychoterapia schematów, terapia poznawczo-behawioralna, terapia traumy) może pomóc w dotarciu do źródła tego lęku i nauczyć nowych sposobów budowania bezpiecznych relacji. Zapraszam do kontaktu: https://www.terapiatraumyistresu.com/kontakt

Lęk przed odrzuceniem to bolesne, ale ludzkie doświadczenie. Niekiedy jest jak wewnętrzny głos przypominający nam, że kiedyś zostaliśmy zranieni. To, że go odczuwasz, nie znaczy, że coś z Tobą jest „nie tak”. To znaczy, że Twoje emocje domagają się czułości, uważności i uzdrowienia.

Bibliografia:

• Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishaar, M. E. (2014). Terapia schematów. Przewodnik praktyka. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

• Goleman, D. (2013). Inteligencja emocjonalna. Media Rodzina.

• Siegel, D. J. (2016). Świadome rodzicielstwo. Jak pomóc dzieciom wyrosnąć na współczujących i odpornych emocjonalnie dorosłych. Wydawnictwo Mamania.

• Satir, V. (2000). Rodzina. Tu powstaje człowiek. Wydawnictwo Jacek Santorski & Co.

• Bowlby, J. (2007). Przywiązanie. Wydawnictwo Naukowe PWN.

• Schiraldi, G. R. (2001). Podręcznik samooceny. Wydawnictwo Rebis.

• Lis-Turlejska, M. (2002). Psychologia traumy. Konsekwencje przemocy seksualnej u kobiet. Wydawnictwo Naukowe Scholar.