Hortiterapia – w czym pomaga i jak korzystać z niej indywidualnie?

Terapia Traumy i Stresu
23 lip
3 minut(y) czytania

Czy zdarza Ci się odczuwać ukojenie po spacerze w lesie? Czy praca w ogrodzie przynosi Ci poczucie sensu, spokoju i głębszego kontaktu ze sobą? Jeśli tak – być może intuicyjnie korzystasz z dobrodziejstw hortiterapii.

Czym jest hortiterapia?

Hortiterapia (terapia ogrodnicza) to forma terapii wspomagającej, która wykorzystuje kontakt z roślinami i naturą jako sposób wspierania zdrowia psychicznego, fizycznego i społecznego. Może obejmować zarówno czynne działania, jak sadzenie, pielęgnację roślin, przebywanie w ogrodzie terapeutycznym, jak i bierne formy kontaktu z naturą, np. obserwowanie przyrody, aromaterapię ziołową, czy przebywanie w otoczeniu zieleni.

W czym pomaga hortiterapia?

Zastosowanie hortiterapii jest szerokie – oto wybrane obszary, w których może przynieść korzyści:

1. Wsparcie w leczeniu depresji i stanów lękowych

Kontakt z naturą obniża poziom kortyzolu (hormonu stresu), redukuje napięcie i może poprawiać nastrój. Praca z roślinami wpływa kojąco na układ nerwowy.

2. Regulacja emocji i poczucie sensu

Zajmowanie się ogrodem to rytuał – wymaga cierpliwości, troski, uwagi. To może wzmacniać uważność, samoświadomość i poczucie wpływu.

3. Poprawa funkcjonowania poznawczego

Hortiterapia bywa wykorzystywana w pracy z osobami starszymi, wspierając koncentrację, pamięć i orientację. Ułatwia też procesy integracji sensorycznej.

4. Wzmacnianie motywacji i sprawczości

Nawet drobne sukcesy w pielęgnacji roślin mogą budować wiarę we własne możliwości – szczególnie u osób z niską samooceną czy poczuciem bezradności.

5. Wsparcie dla osób z traumą

Kontakt z naturą może działać regulująco na układ limbiczny, obniżać pobudzenie i zwiększać poczucie bezpieczeństwa – to ważne szczególnie w terapii osób z doświadczeniem traumy.

Czy można korzystać z hortiterapii indywidualnie?

Tak – nawet bez dostępu do specjalisty, możemy wdrażać elementy hortiterapii we własnym tempie i zakresie.

Oto kilka prostych sposobów jak wprowadzać hortiterapię do codziennego życia, mając własny ogródek:

Hortiterapia, czyli terapia ogrodem i pracą z roślinami, może być cennym źródłem ukojenia, radości i regulacji emocjonalnej. Nie trzeba dużej przestrzeni ani specjalistycznego sprzętu, by czerpać z niej korzyści – wystarczy kawałek ziemi, kilka doniczek lub przydomowy ogródek.

Oto kilka prostych sposobów na wprowadzenie hortiterapii do codziennego życia:

Codzienna pielęgnacja roślin – podlewanie, przycinanie czy pielenie może działać jak uważna medytacja, pomagając się wyciszyć.
Obserwacja zmian w naturze – zauważanie, jak rośliny rosną, rozwijają liście czy kwitną, sprzyja poczuciu obecności i zakorzenienia.
Tworzenie przestrzeni sensorycznej – sadzenie roślin pachnących (np. lawendy, mięty), kolorowych kwiatów i ziół, które pobudzają zmysły i wpływają na nastrój.
Kontakt z ziemią – praca dłońmi w glebie uziemia i redukuje napięcie psychiczne.
Uprawa warzyw i ziół – daje satysfakcję, poczucie sprawczości i kontakt z cyklem życia.

Pamiętaj – nie chodzi o perfekcyjnie utrzymany ogród, lecz o doświadczenie kontaktu z naturą i powrót do prostych, kojących czynności. Nawet kilka minut dziennie wśród zieleni może wspierać Twoje zdrowie psychiczne.

Jeśli nie masz ogródka:

Zacznij od rośliny w doniczce – opiekuj się nią regularnie.
Stwórz swój zielony kącik – nawet na balkonie lub parapecie.
Pisz dziennik ogrodnika – zapisuj, co sadzisz, co obserwujesz, co czujesz.
Zanurz się w zmysłowe doznania – dotyk ziemi, zapachy ziół, szelest liści.
Przebywaj regularnie w naturze – las, łąka, park – to wszystko może wspierać Twój dobrostan.

Hortiterapia nie wymaga specjalnych umiejętności – wystarczy otwartość, ciekawość i gotowość, by pozwolić naturze działać powoli, lecz głęboko.

Bibliografia

Czechowska-Bieluga, A. (2017). Hortiterapia jako forma terapii wspomagającej. Lublin: Wyd. UMCS.
Błaszczyk, J. (2014). Ogrodoterapia – uzdrawiająca moc natury. Kraków: Wydawnictwo AVALON.
Kulesza, A. (2019). „Hortiterapia jako wsparcie procesu terapeutycznego – przegląd badań”. Psychoterapia, nr 2(189).
Woźniak, A., Woźniak, P. (2021). Ogród terapeutyczny jako przestrzeń leczenia i rozwoju. Warszawa: Fundacja Żywa Przestrzeń.
Sękowska, Z. (2016). „Znaczenie kontaktu z przyrodą w procesie zdrowienia”. Zdrowie i Dobrostan, nr 4(2).